İzolasyon Direnci Ölçümü

İzolasyon Direnci Ölçümü ve Yalıtkanlık Testi

Bu yazımızda izolasyon direnci ölçümü ve yalıtkanlık testi konusu içerisinde , izolasyon direnci nedir niçin yapılır dikkat edilmesi gereken hususlar nelerdir gibi konulara cevap vermeye çalışacağız. Ankara’da ve çevresinde izolasyon direnci ölçümü ve yalıtkanlık testi  uygunluk değerlendirmelerini yapmaktayız. Detaylı bilgi ve teklif isteği için iletişime geçebilirsiniz.

0 (312) 272 97 11 |0 507 669 77 11   | info@ockmuhendislik.com

İzolasyon Direnci ve Yalıtım Testi

Bir yalıtkanın elektrik akımına karşı gösterdiği dirence yalıtım direnci denmektedir.Elektrik tesisatında bulunan canlı iletkenlerin insan veya herhangi bir canlı tarafından dokunma gerilimine maruz kalması durumunda çarpılmalar gerçekleşir ve maruz kalınan süre akım miktarı ile orantılı olarak ölümle sonuçlanabilir.Bu nedenle yapılan yalıtkanlık testleri sistemlerin iş güvenliği açısından  güvenlik doğrulamasıdır.

Elektrik ile çalışan her cihazın elektrik akımını doğrudan ve dolaylı geçirebilecek kısımları bir tehlikeye mahal vermemek amaçlı yalıtılır.Bu nedenle elektrik ile çalışan her cihaz ve ekipman için yalıtım testi uygulanabilir.Elektrik akımını gövde veya canlı iletkenle ayırmak demek araya bir güvenlik duvarı inşa etmek anlamına gelir.Burada belirtilen güvenlik duvarı izole etmek anlamını taşır.

İzole = Yalıtılmış

Oluşan direnç veya izolasyon direnci iki malzeme arasındaki zorlanmaya karşı dayanımdır.Örneklemek gerekirse bir kablo düşünelim, kablolar içlerinde canlı iletken bulunduran dış kısmında termoplastik yalıtkanlar (PVC, PET) bulunan malzemelerdir.Canlı iletkenler termoplastik malzemelerle yalıtılmış yani izole edilmiş olur.Her kablonun belirli bir akım taşıma kapasitesi vardır.Geçen akım kablo içerisinde gereğinden fazla yüksekse kablo içinden geçen iletken malzeme ısınır.Isınan malzeme iyi bir yalıtkan malzeme ile çevrili değilse iletkenin aşındığı ve çıplak olduğu durumda yangınlara sebep olabilir.

İyi bir yalıtımın sağlanması demek direncin yüksek olması demektir.

İyi Bir Yalıtım Nasıl Olmalıdır ?

İyi bir yalıtımın yüksek direnç anlamına geldiğini söylemiştik.Bunu mekanik çalışan bir motor üstünden açıklayalım ;

Motorlar tasarlanırken yapısında dairesel parçalar bulunur.Eğer ki motorlar içerisinde bulunan malzemeler köşeli bır yapıda olsaydı bu köşeler zamanla stres noktaları oluşturacak ve oluşan noktalar sonucu aşınmalara ve daha sonrasında motorun arızalanmasına sebep olacaktı.

Elektrik konusunda da verdiğimiz örnekte kablolardan enerji geçtiğinde iletkenler iyi yalıtılmış olup enerji dışarı çıkmamalıdır.Kabloların büküm yaşadığı noktalar tespit edilmelidir.

Peki Elektrik tesisatında izolasyonu kötü yapan şeyler nedir ?

-Titreşim

-Mekanik Hasar

-Kir

-Yağ

-Aşındırıcı Buhar

-Aşırıcı Sıcak veya Soğuk

Dışarıdan gelen bu etkenler izolasyona zarar vererek yalıtımı düşürmektedir.Bu nedenle elektrik tesisatları düzenli aralıklarla kontrol edilmeli izolasyondan kaynaklı oluşabilecek arızalarda işletme kaybı can ve mal kaybı yaşanmaması adına gerekli önlem ve tedbirler alınmalıdır.

Çünkü ;

ÖNLEM ALMAK BEDEL ÖDEMEKTEN UCUZDUR.

Yalıtım Testi Nasıl Yapılır ?

İzolasyon yalıtımı herhangi bir izolasyon malzemesi kullanılarak dış ortamdan içeri ya da içeriden dışarı olan enerji akışının indirgenmesi işlemidir.İzolasyon yalıtım malzemeler ortam şartlarına göre ısı akışını indirgemek amacıyla ısıl izalasyon malzemeleri ve elektrik akışını önlemek amaçlı elektriksel yalıtkanlar olarak sınıflandırılır.

Amacı ;

-Elektrik akımının yalnızca ilgili iletken üzerinden geçmesini sağlamak

-Canlıların güvenini sağlamak

-Oluşabilecek kısa devre akımlarını önlemek

İletimde kullanılan malzemelerin ortamla temas edebileceği kısımlar izole edilmelidir.Elektrik Kuvvetli Akımlar Tesisleri Yönetmeliği tesislerin kurulması sırasında yaklaşım mesafeleri ve can güvenliği konularına özellikle değinmektedir.

İzolasyon direnci ölçümü ohm/metre ile yapılır.Sisteme uygulanacak sabit gerilim ile pens ampermetre yardımıyla veya devreye seri bağlanan ölçü aleti ile akım ölçülür.Ölçülen akım ve gerilim değerlerinin bölünmesiyle izolasyon direnci elde edilir.

Periyodik olarak kontroller ekipmanın türü ,konumu(Çalışma şartları) ve işletme için önemine göre yıllık aylık 6 ayda bir yapılmalıdır.

Ölçüm Konusunda Dikkat Edilmesi Gerekenler 

Yapılacak testler konusunda doğru sonuçlar almak için testler her zaman aynı koşullarda yapılmalıdır.

1-)Aynı Test Bağlantıları ve Cihazlar

2-)Aynı Test Voltajları

3-)Aynı Uzunlukta Test Kablosu

4-)Aynı Sıcaklıkta

İzolasyon Direnci Ölçümü Nerelerde Yapılır?

Trafolarda İzolasyon Direnci Ölçümü

-Yüksek Gerilim -Alçak Gerilim buşingler arasında

-Trafo tankı (gövdesi)

Elektrik Motorlarında İzolasyon Direnci Ölçümü

-Motor sargıları arasında

-Sargılar ile motor gövdesi arasında

Kablolarda İzolasyon Direnci Ölçümü

-Kablonun iletken kısmı ile kılıfının arasında

-Çok damarlı Kablolarda ;

Faz-Faz arası

Faz-Nötr arası

Faz-Toprak arası

İzolasyon Direnci Ne Olmalıdır ?

Her cihazda kullanıılan izolasyon malzemesnin farklı olduğu her cihazın çektiği akım ve voltajın farklı olduğu düşünüldüğünde belirli bir standart yoktur.

Uygulamada (kV+1)MegaOhm Kuralı kullanılır.

Buna göre örneklemek gerekirse ;

380 V ile çalışan bir elektrik motorunun faz ile toprak arası minimum izolasyon direncini hesaplarsak

380/1000 = 0.38kV

0.38+1=1.38 mega Ohm Minimum koruma değeridir.

Diğer bir örnekte trafoyu ele alalalım.Yüksek gerilim buşing tarafı 31.5kV gerilim seviyesinde olan bir trafonun gövdesi tankı arasındaki izolasyon değerini bulalım.

31.5kv/1000= 31.5

31.5+1=32 MegaOhm değeri bulunur.Bulunan bu değer minimum yalıtım direncidir.

Sonuç Olarak;

Yalıtım, veya izolasyon direnci kontollerinden elde edilen sonuçların yüksek çıkması, ölçüm yapılan yerin veya ekipmanın yalıtımının iyi olduğunu gösterir. Yalıtkanlık değeri, yalıtkanlık direncini ölçmek için uygulanan gerilimin bin ohm ile çarpılması ile elde edilen değerden düşük olmaması gerekmektedir. Eğer yalıtkanlık değeri düşük çıkmışsa, elektrik tesisatının sağlıklı olduğundan bahsetmek mümkün değildir. Mutlaka gerekli önlemlerin alınması gerekmektedir.

Bir elektrik tesisatında yalıtım direncinin standartların altında kalması halinde, sisteme kesinlikle elektrik verilmemelidir. Bu durumda insanların can ve mal güvenlikleri tehlikeye atılmış olmaktadır.

Temel ilke, bir tesiste elektrik altındaki bölümler ile elektrik altında olmayan bölümlerin, tesisin güvenilir ve sürdürülebilir olması bakımından birbirlerinden izole edilmiş olması gerekmektedir. Bunun yanında bütün elektrikli ve elektronik cihazlarda da yalıtımının tam olması gerekmektedir.

İzolasyon direnci ölçümü, yani yalıtım testleri, doğru akımın elektrik geçirimsiz bir malzemeye uygulanması ve bu malzemenin geçirdiği elektrik akımının ölçülmesi esasına dayanmaktadır. Ölçülen akım ve gerilim değerleri esas alınarak daha sonra Ohm Kanunu’na göre direnç değeri hesaplanmaktadır.

Yalıtım testlerinin, trafo, kablo ve elektrikli cihazların yalıtkan kısımlarında, elektrik motorlarında ve jeneratörlerde yapılması gerekmektedir. Yalıtım değeri, yüksek çıktığı oranda tesisatın güvenliği yüksek demektir. Yalıtım değeri düşük çıkmışsa bu tesisat veya cihazlar kesinlikle kullanılmamalıdır.

Özellikle elektrik motorlarında izolasyon direnci düşükse, bu motorlarda aşırı ısınma olur ve güvenli olarak çalıştırılması mümkün olmaz. Keza kullanılmaya devam edilirse motorun ömrü kısalır, ayrıca elektrik kazalarına neden olabilir. Yalıtım direnci Megger cihazları kullanılarak ölçümlenmektedir. Bir elektrik motorunun yalıtım direncini bulmak için, motorun sargıları ile toprak arasındaki direnç ölçülmektedir.

Yalıtım (izolasyon) direnci değeri 2 megaohm ve daha düşük ise motorun izolasyonu çok kötü demektir. Bu değer 2-5 megaohm arasında ise kritik, 5-10 megaohm arasında ise normal, 10-50 megaohm arasında ise iyi, 50-100 megaohm arasında ise çok iyi ve 100 megaohm üzerinde ise mükemmel demektir.